2.1 trilyon dolarlık deprem!
IRMAK KESTEL/UZMANPARA
ABD Merkez Bankası (Fed) faiz artırımına gitti gidecek, Çin'de kırmızı alarm, Yunanistan iflas etti edecek, dolar arttı azaldı derken piyasalarda meydana gelen deprem borsaları adeta eritti. Dünya Borsalar Federasyonu ‘nun (WFE) verilerine göre 53 ülkenin piyasa değeri toplamı da 2014 yıl sonuna göre 2.1 trilyon dolar geriledi.
KAYIP 13 BORSA İSTANBULA EŞ DEĞER!
Bu 157 milyar dolarlık piyasa değerine sahip olan Borsa İstanbul 100 endeksinin (BIST 100) tam 13 katı.
Piyasalar geçen senenin sonunda toplamda 63.51 trilyon dolarlık değer ile kapanış yaparken, 2015 yılının ağustos ayında bu rakam 61.41’e geriledi. Böylece 53 ülkenin piyasa değeri toplamı yüzde 5’in üzerinde değer kaybetti.
DEPREM TÜM BÖLGELERDE HİSSEDİLDİ
Söz konusu deprem bölgesel tüm piyasalarda hissedilirken Amerikan borsalarının toplam piyasa değeri ocak ayında 29.78 trilyon dolar iken, ağustos ayı verileri 28 11 trilyon dolara geriledi. Asya borsalarınını piyasa değeri toplamı ise 21.74 trilyon dolardan 21.38 trilyon dolara çekildi.
Her iki bölgenin dev borsalarından New York borsası (NYSE) yüzde 7 oranında değer kaybederken, Hong Kong borsası (Hong Kong Exchanges) da yüzde 8.7 oranında kayba uğradı. Amerika borsaları Nasdaq OMX hariç büyüme kaydedemedi.
BIST 62 MİLYAR DEĞER KAYBETTİ
Avrupa piyasalarına bakıldığında ise sert dalgalanmalar yaşandı. BIST 100 endeksinin piyasa değeri 8 aylık süreçte 219.76 milyar dolardan 157.25 milyar dolara gerileyerek yüzde 28’in üzerinde değer kaybetti.
Söz konusu dönemde yüzde 71.3 oranıyla Kazakistan (Kazakhstan SE) borsası en çok büyüyen borsa olurken, yüzde 64.4 oranı ile Atina (Athens Exchange) en çok kayba uğrayan borsa oldu.
KÜRESEL PİYASALAR AÇISINDAN KRİTİK DÖNEM
Konuya ilişkin UZMANPARA'ya değerlendirmede bulunan ALB Forex analisti ve UZMANPARA yazarı Rıdvan Baştürk, "Küresel piyasalar açısından oldukça kritik bir dönemden geçtiğimizi söyleyebiliriz" dedi. Özellikle Fed’in faiz artırım beklentileri ve Çin'in ekonomik büyüme hızına ilişkin endişelerle birlikte küresel borsalarda son dönemde satış baskısının arttığını ifade eden Baştürk, geçtiğimiz hafta Fed’in faizleri sabit bırakmasıyla birlikte global bazda ekonomik büyümelere ilişkin endişelerin ciddi oranda artmasıyla başta ABD daha sonrasında ise Avrupa ve küresel borsalarda yüzde 3’leri aşan satışların etkili olduğunu hatırlattı.
ÇİN ETKİSİ SÜRÜYOR
Çin tarafında ise makro ekonomik verilerde hala bir toparlanma gelmediğine dikkati çeken Baştürk, sözlerine şöyle devam etti:
"Son olarak Çin’de Asya seansına açıklanan imalat PMI verisi 47.0 puan ile bu verinin hesaplanmaya başladığı tarih olan 2012 yılından bu yana en düşük seviyesini gördü. Ekonomilerin birbiriyle ilişkisinin çok yüksek olduğu günümüz dünyasında Çin’de ekonomik büyüme hızında yaşanabilecek bir yavaşlama tüm dünyayı etkisine alabilir. Bu beklentilerle birlikte zaten son dönemlerde Çin endişelerine paralel olarak piyasalar satış baskısı altında. Kaldı ki kısa dönemde Çin makro ekonomik verilerinin toparlanma ihtimali de bir hayli zayıf görünmektedir. Bu durum da borsaların kısa vadede toparlanma ihtimalini 2. plana atmaktadır."
YURTİÇİ PİYASALARI NELER BEKLİYOR?
"Yurtdışı risklerin yanı sıra yurtiçindeki risklere de değinmekte fayda var" diyen Baştürk "7 Haziran’da yapılan genel seçimlerde tek parti iktidarının çıkmaması ve daha sonraki dönemlerde partilerin koalisyon hükümeti kuramamalarının ardından Türk varlıklarına ciddi satışların geldiğini görmüştük. Buna ek olarak terör eylemleri kapsamında güvenlik endişelerinin bir hayli artması da bu satışları destekledi ve Borsa İstanbul’da 69.800 seviyesine kadar gerilemeler etkili oldu. Şimdi önümüzde 1 Kasım’da yapılacak olan erken seçim riski duruyor. Kaldı ki seçimden yine tek parti iktidarı çıkmaması durumunda en azından içeride hükümet kurulana dek tansiyon yüksek seviyelerde kalacak gibi gözüküyor. Diğer yandan her ne kadar son günlerde terör eylemlerine ilişkin olumsuz haberler gelmese de her an olumsuz bir haber akışıyla karşılaşabileceğimiz gerçeğini unutmamak gerekir. Bu nedenlerden dolayı yurtiçindeki başlıca iki risk ortadan net bir şekilde kalkmadığı sürece Borsa İstanbul’da satış baskısının devamı beklenebilir" diye konuştu.
EN ÇOK DEĞER KAZANAN BORSALAR
Borsa Değişim (%)
1. Kazakhstan SE (Avrupa) %71,3
2. Shenzhen SE (Asya ) % 59,9
3. Shanghai SE (Asya ) %55,1
4. Cyprus SE (Avrupa) %49,5
5. Malta SE (Avrupa) %8.1
EN ÇOK DEĞER KAYBEDEN BORSALAR
Borsa Değişim (%)
1. Athens Exchange (Avrupa) -%64.4
2. Bolsa de Valores de Colombia(Amerika) -%55.8
3. BM&FBOVESPA (Amerika) -%51.1
4. Borsa Istanbul (Avrupa) -%28.7
5. Oslo Børs(Avrupa) -%28.5