Ailenin ve Dinamik Nüfus Yapısının Korunması Paketi’nde yer alan doğum sonrası 6 aya kadar yarım gün çalışmada 961 liralık ikinci maaşı almak için son 3 yılda en az 600 gün prim ödeme şartı konuldu
Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun açıkladığı ‘Ailenin ve Dinamik Nüfus Yapısının Korunması’ Paketi çerçevesinde yapılacak doğum yardımı ile doğum izninden sonra kadınlara yarım gün çalışma hakkı çerçevesinde ödenecek ‘yarım çalışma ödeneğine’ ilişkin ayrıntılar belli oldu. Doğum yapan kadınlara ilk çocukta 2 ay, ikincisinde 4 ay, üçüncüsünde 6 ay süreyle yarım gün çalışma izni verilecek. İşçinin ücreti ne olursa olsun, bu süreler içerisinde, İşsizlik Sigortası Fonu tarafından brüt asgari ücretin yüzde 80’i oranında ikinci maaş ödenecek. Bu da aylık 961 lira ücret anlamına geliyor.
MEMUR BABAYA 5.5 YIL YARI ÇALIŞMA İZNİ
Ancak, yarım çalışma dönemlerinde 961 liralık ikinci aylığı alabilmek için kadın işçinin adına doğum tarihinden önceki son 3 yılda en az 600 gün işsizlik sigortası primi bildirilmiş olması koşulu aranacak. Bu işçinin, haftalık çalışma süresinin yarısı kadar fiilen çalışması ve doğum sonrası analık izni bitiminden itibaren 30 gün içinde Türkiye İş Kurumu’na yarım çalışma belgesi ile başvurması gerekecek.
Doğum nedeniyle yarı zamanlı çalışan kadın işçilerin sosyal güvenlik primlerinin yarısı kendi işverenleri tarafından diğer yarısı ise İşsizlik Sigortası Fonu tarafından ödenecek. Çocuğun engelli doğması halinde yarım çalışma ödeneği 12 ay boyunca verilecek.
Doğum sonrasında memur kadınlar, çocukları zorunlu ilköğretim çağının başladığı tarihi izleyen aybaşına kadar olan dönemde çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla haftalık çalışma saatlerinin yarısında izin yapabilecek. Bu haktan, karısı doğum yapan memur babalar da yararlanabilecek. İlköğretim ve Eğitim Kanunu uyarınca zorunlu ilköğretim çağı, “Çocuğun 5 yaşını bitirdiği yılın eylül ayı sonunda” başlıyor.
DOKTOR VE HEMŞİRE KAPSAM DIŞI KALABİLİR
Yarı çalışma hakkından hangi memurların yararlanamayacağı hizmet sınıfı, kadro unvanı, Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenecek. Çalışma Bakanlığı yetkilileri, sağlık çalışanlarının bu uygulamadan yararlanmasının zor olduğunu, kapsam dışında tutulabileceklerini belirttiler.
EVLAT EDİNENE AYNI HAKLAR VAR
8 haftalık analık izni, 2 yıl ücretsiz izin veya çocuk okula başlayana kadar yarı zamanlı çalışma hakkından evlat edinen memur ve işçi de yararlanabilecek.
600 LİRAYA KADAR DOĞUM PARASI YABANCIYA YOK
Doğan birinci çocuk için 300 lira, ikinci için 400 lira, üçüncü için de 600 lira tutarındaki doğum yardımı Türk vatandaşı anne ya da babaya yapılacak. Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan işçilere toplu iş sözleşmesiyle doğum yardımı yapılıyorsa ve bu yardım belirlenen tutarlardan düşük ise sadece aradaki fark ödenecek.
ÇOCUK BÜYÜYENE KADAR KADIN İŞÇİ KİRALANABİLECEK
Özel İstihdam Büroları üzerinden işçi kiralanması 11 ayrı maddeyle kapsamlı düzenlendi. Şirketler, askere giden işçilerin yerine alınacak kiralık işçilerde askerlik süresince; doğum, analık ve süt izni ile ücretsiz izin hallerinde izin süresince, ebeveynlere doğumdan sonra çocuğun okul çağına kadar tanınan kısmi süreli çalışma süresince, mevsimlik tarım işçilerinde ise 6 ay süreyle işçi kiralayabilecekler
KIDEM TAZMİNATI KONUSUNDA ESAS TARTIŞMA KESİNTİDE
Başbakan Davutoğlu’nun önceki gün gündeme getirdiği, hükümetin seçime kadar yasalaştırılmasını hedeflediği kıdem tazminatı konusunda henüz hazırlanmış bir tasarı yok. Ancak daha önce gündeme gelen plana göre işçi ile işveren arasındaki esas anlaşmazlık, özellikle kesinti oranında yaşanmıştı. İşçi sendikaları, şu an bir yıllık çalışma için 30 gün karşılığı aylık ücretin yüzde 8.3’üne karşılık gelen kesinti oranının bu rakamın altına düşmemesini ve kıdem tazminatı hesabına devlet güvencesi sağlanmasını istiyor.
Edinilen bilgilere göre, kıdem tazminatı konusunda işçi ve işverenlerle uzlaşma sağlanması halinde konu ayrı bir yasa tasarısı olarak Meclis’e gelecek. Meclis’teki mevcut torba yasalara önergeyle madde ekleme yoluna gidilmeyecek.
Kıdem tazminatı konusunda öngörülen düzenleme ve tarafların itirazları şöyle:
İŞTEN ATILAN TAZMINAT ALAMAYACAK: Mevcut yasaya göre, bir yıl çalışması bulunan kişi işten atılırsa 30 günlük ücreti karşılığı bir kıdem tazminatı alabiliyor. Öngörülen kıdem tazminatı hesabında ise ancak emekli olunduğunda, ya da ölüm halinde kıdem tazminatının tamamı ödenecek.
15 YIL ÇALIŞANA YARIM TAZMINAT: Sigortalı olarak 15 yıldır çalışan ve en az 3 bin 600 gün prim ödeyenler ile konut almak isteyenler, hesapta biriken paranın yarısını çekebilecekler. İkinci kez çekmek için bin 800 gün (beş yıl) prim ödenmesi gerekecek.
İSTIFA EDEN KIDEM TAZMINATI ALABILECEK MI: Taslakta istifa eden işçiler konusunda bir ayrım yapılmıyor ancak işveren, kalifiye işçileri ellerinde tutamayacakları gerekçesiyle istifa edenlere tazminat ödenmemesini istiyor.
BIREYSEL KIDEM HESABINDA KESINTI ORANINDA ANLAŞILAMIYOR: İşverenlerin brüt ücret üzerinden kıdem hesabına yatırmaları gereken oran için yüzde 3 ile yüzde 6 arasında değişen rakamlar telaffuz ediliyor. İşçiler ise yüzde 8.3’ten aşağı düşmesinin, her yıl için 30 günden daha az kıdem tazminatı anlamına geleceğini belirtiyor.
FONA DEVLET GARANTISI YOK: Bireysel kıdem hesabı bireysel emeklilik sistemindeki gibi sigorta şirketleri tarafından yönetilecek. İşçi sendikaları ise fona devlet garantisi sağlanması gerektiğini, aksi takdirde sigorta şirketinin iflası durumunda işçilerin mağdur olacağını savunuyor.
FONA YÜZDE 25 DEVLET KATKISI YAPILACAK: Bireysel emeklilik sisteminde olduğu gibi kıdem tazminatı hesabında da işçiler adına yatırılan her 100 liraya karşılık devlet 25 lira katkıda bulunacak.
BARET TAKMAYANIN TUTANAKLA ATILMASINDA UYARI 3’E ÇIKTI
İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin torba yasa tasarısında yer alan ve tutanakla yazılı uyarıya rağmen baret takmayan işçilerin tazminatsız işten çıkartılması maddesi, HABERTÜRK’ün 11 Aralık’ta gündeme getirmesinin ardından yumuşatıldı. Tasarının ilk halinde bir defalık yazılı uyarı işten atmak için yeterli iken, TBMM’de alt komisyonda yapılan değişiklikle üç uyarıya çıkartıldı. Buna göre, işçilerin kişisel koruyucu kullanmaması, makine teçhizatın koruyucusunu etkisiz hale getirmesi, iş ile ilgili güvenlik kurallarına uymaması hususlarından dolayı ayrı ayrı üç defa yazılı olarak uyarılması halinde işveren tarafından tazminatsız işten atma hakkı doğacak. Öte yandan işyeri hekimi ve işgüvenliği uzmanı çalıştırma yükümlülüğünü yerine getirmeyen 450 bin işyeri için aftan yararlanmak için öngörülen 3 aylık süre 6 aya çıkartıldı. 6 ay içerisinde uzman çalıştırma yükümlülüğünü yerine getiren işverenler hakkında her işyeri için 300 bin liraya yaklaşan cezalar affedilecek.
YARIM ÇALIŞILAN DÖNEMİN BORÇLANILMASI
Memur, yarım zamanlı çalışma dönemleri nedeniyle emeklilikte gecikme yaşanmaması için bu süreleri borçlanabilecek. 4 yıl yarım zamanlı çalışan bir memur, bu sürenin yarısına karşılık gelen iki yıllık süre için borçlanabilecek.
Ancak tasarıda, yarım zamanlı çalışma hakkını kullanan işçilere yönelik borçlanma olanağı sağlanmadı. Bu durumda, dört yıl yarım zamanlı çalışma izni kullanan bir işçi iki yıl daha geç emekli olmak zorunda kalacak. Asker, polis ve pilotlar ile diğer ucuçu personelin yarım zamanlı çalışma dönemindeki yıpranma süreleri yarısı kadar uygulanacak. Bir yıl yarım zamanlı çalışan polis, normalde senede 90 gün yıpranma alırken, 45 güne inecek.
SOMA KAZASI SONRASI 2 YIL ÖNGÖRÜLMÜŞTÜ
Maden faciaları ile asansör kazasının ardından gündeme gelen, işyerinde ölümlü iş kazası olan işverenlerin cezalandırılması, iş kazası olmayanların ise ödüllendirilmesi düzenlemesi değiştirildi. Alt komisyonda yapılan değişiklikle üç yıl işyerinde ölümlü iş kazası olmayanlardan yüzde 2 yerine yüzde 1 işsizlik sigortası primi alınması sağlanacak. Buna karşılık, ölümlü iş kazaları meydana gelen işyerlerinde üç yıl yüzde 3 prim alınması şeklindeki cezadan vazgeçildi. Ölümlü iş kazalarında öngörülen 2 yıl kamu ihalelerine girme yasağı da yumuşatıldı. Kusuru yüzde 100 olan işveren 2 yıl ceza alacak ama kusuru yüzde 10 olan işveren sadece 2 ay kamu ihalelerine girmekten mahrum kalacak.