ABD Chicago Üniversitesi bünyesinde yapılan bir araştırmaya göre hava kirliliği, ortalama yaşam süresini dünya genelinde iki yıl kısaltıyor. Hava Kalitesi Yaşam Endeksi (AQLI) adlı çalışmada 1998-2018 yılı arasındaki dönemde hava kirliliğinin ortalama yaşam süresi üzerindeki etkilerine bakıldı.
Araştırma raporunun yazarları "hava kirliliğinin insan sağlığının önündeki en büyük risk olduğunu" kaydetti. Kirliliğin yoğun olduğu ülkelerde ortalama yaşam süresindeki kısalmanın 10 yıla kadar çıktığı belirtildi.
Çalışmada başta fosil yakıtların kullanılması sonucunda ortaya çıkan ince toz parçacıklarının insan sağlığı üzerinde yarattığı etkiler araştırıldı. Hava kirliliğinden muzdarip ülkelerin başında Bangladeş, Hindistan, Nepal ve Pakistan geliyor. Dünya nüfusunun dörtte biri bu ülkelerde yaşıyor. Bu ülkelerde hava kirliliğinin 20 yıl önceye kıyasla yüzde 44 daha fazla olduğu tespit edildi. Yaşam süresinin bu nedenle ortalama beş yıl daha kısaldığı tespit edilirken, Hindistan ve Bangladeş'in bazı bölgelerinde kısalmanın 10 yıla çıktığı ifade edildi.
Özellikle Güneydoğu Asya ülkelerinde orman ve tarla yangınları, trafik ve enerji santralleri hava kirliliğinin başlıca nedenleri arasında. Yaklaşık 650 milyon insanın yaşadığı bölgenin yüzde 89'unda hava kirliliği değerleri Dünya Sağlık Örgütü'nün belirlediği sınırları aşıyor.
ABD, Avrupa ülkeleri ve Japonya'da ise hava kalitesinin iyileştiği kaydedildi. Buna karşılık dünya geneline vurulduğunda hava kirliliğinin ortalama yaşam süresini yaklaşık iki yıl kısalttığı tespit edildi.
TÜRKİYE'DE 2018 YILI RAKAMLARI NASIL OLDU?
Araştırmaya göre 2018 yılında Türkiye'de hava kirliliğinin en yüksek olduğu 10 il, Bursa, İzmir, Aydın, Kocaeli, Manisa, Yalova, Ankara, Bilecik, Sakarya ve İstanbul olarak sıralandı. Hava kirliliğinin en düşük olduğu 10 il ise azdan çoğa doğru Ardahan, Kars, Van, Hakkari, Kırklareli, Artvin, Bitlis, Ağrı, Trabzon ve Gümüşhane.
2018 yılı rakamlarına göre, hava değerlerinin Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) tavsiye ettiği standartlara uygun hale getirilmesi halinde Türkiye'de ortalama yaşam süresi yaklaşık 146 gün uzuyor. Kent bazında ise sonuçlar büyük farklılıklar gösteriyor. Bursa ve İzmir gibi hava kirliliğinin en yüksek olduğu kentlerde değerlerin DSÖ standartlarına çekilmesi halinde ortalama yaşam süresi 1 yıl daha uzuyor. Ardahan, Bitlis, Gümüşhane, Hakkari, Kars, Kırklareli ve Tunceli'de ise hava kirliliğinin ortalama yaşam süresinin kısalmasına neden olmadığı tespit edildi.
"UZUN VADEDE KORONADAN TEHLİKELİ"
Chicago Üniversitesi Enerji Politikaları Enstitüsü (EPIC) Direktörü ve AQLI kurucusu Michael Greenstone hava kirliliğinin uzun vadede insan sağlığı açısından koronavirüsten daha büyük bir tehlike olduğunu söyledi. Greenstone ayrıca hava kirliliğinin yol açtığı sağlık sorunlarının Kovid-19 hastalığından daha büyük bir risk oluşturduğunu belirtti. Greenstone koronavirüs pandemisinin ardından hava kirliliğine karşı mücadelenin yeniden öncelik kazanması gerektiğini savundu.