Birleşmiş Milletler Mülteci Yüksek Komiserliği’nden (BMMYK) Aslı Velieceoğlu Yonca, şu anda 10 milyon Suriyeli’nin yerinden edildiğini vurgulayarak, "Orada çok büyük trajik durum söz konusu. Şu anda Türkiye’ye gelen mültecilerin sayısı 1,5 milyonun üzerinde olduğu tahmin edilmekte. Suriyeli mültecilerin yüzde 53’ünü ise çocuklar oluşturmakta" dedi.
Mersin Üniversitesi (MEü) Bölgesel İzleme Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından ’Suriyeli Göçmenlerin sorunları Çalıştayı’ düzenlendi. Prof. Dr. Uğur Oral Konferans Salonu’nda yapılan çalıştayda, Suriyelilerin sorunları masaya yatırılarak, tartışıldı.
"DÜNYADA BİRİNCİ SIRADA GÖÇ VEREN ÜLKE TÜRKİYE’DİR"
’Türkiye’deki Suriyeli Mültecilerin Hukuki Durumu, Uyum Meselesi, Adana Örneği’ konu başlığı altında bir konuşma yapan Uluslararası Af Örgütü’nden Avukat Taner Kılıç, göç alanına baktığında bir ülkenin 3 ayrı pozisyonda olabileceğini söyledi. Bir ülke ya göç veren ya göç alan yada transit ülke konumunda olabileceğini belirten Kılıç, "Türkiye uzun zamandır ve bugün bu 3 vasfında karşılığını veriyor. Türkiye önemli bir göç veren ülke. Nüfusuna kıyaslandığında dünyada birinci sırada göç veren ülkedir. Aynı zamanda göç alıyor ve transit geçişler içinde insanlar burayı kullanıyor. Bir insanın mülteci olabilmesi için 5 ana nedeni olması gerekiyor. Irkınızdan dolayı, dininizden dolayı, milliyetinizden dolayı, belirli bir siyasi veya politik aktivitelerinizden dolayı, belirli bir toplumsal gruba mensubiyete sorunlardan dolayı, kendi yaşadığı ülkede bir zulüm görmeyi hisseden, bunu yasayan veya potansiyel tehlike olarak gören kişilerin kendi ülke sınırlarını aşarak başka bir ülkeye sığınma durumunda, bunun doğru olduğu tespit edildiğinde o kişiye verilen statü mülteciliktir" diye konuştu.
"ŞU ANDA 10 MİLYON SURİYELİ YERİNDEN EDİLMİŞ DURUMDA"
’Türkiye’deki Suriyeli Mültecilerin Durumu’ başlığı altında sunum yapan BMMYK’dan Aslı Velieceoğlu Yonca ise şu anda 10 milyon Suriyeli’nin yerinden edildiğinin altını çizerek, "2010 yılında Suriye’deki nüfusun 21,5 milyon olduğu düşünülürse neredeyse Suriye’nin yarı kadar nüfusu şu anda yerinden edilmiş durumda. Bu yerinden edilen kişilerin hepsi tabi ki ülkesini terk etmek zorunda kalan kişiler değil. Yaklaşık 7 milyon kadarı kendi ülkesi içerisinde yerinden edilmiş kişiler. Yaklaşık 3,5 milyon kişi de Suriye dışına kaçmak zorunda kalmış ve diğer ülkelere sığınmak durumunda kalmış kişilerden oluşmakta. Baktığınız zaman çok büyük trajik durum söz konusu. Başka ülkelere sığınmak zorunda kalan mültecilerin durumları gerçekten çok büyük bir insani kriz boyutunda. Lübnan’a baktığınız zaman ülkenin nüfusu 4 milyon civarında. Lübnan’da Suriye’deki mültecilerin sayısı ise 1 milyonun üzerinde bulunmakta. Baktığınız zaman Lübnan’da 4 kişiden biri Suriyeli şu an için. Bu gerçekten insani krizin boyutunu bize gösteriyor" şeklinde konuştu.
"EN YÜKSEK MÜLTECİYE EV SAHİPLİĞİ YAPAN ÜLKE TÜRKİYE’DİR"
Ekim 2014 itibariyle kayıtları yapılmış ve kayıt tarihi verilmiş Suriyeli mültecilerin sayısının 900 bin civarında bulunduğu kaydeden Yonca, "Bunların 220 bin kadarı 10 ilimizde kurulan kamplarımızda yaşıyorlar. Bir de tabi kamp dışında barınan mülteciler var. Bunların sayısı da kayıtlı olanların sayısı 680 bin civarında. 19 Eylül’de Kobani’de çıkan karışıklıklardan dolayı kitlesel olarak Türkiye sınırlarını geçen bir Suriyeli grup oldu. O günden beri Türkiye’ye giren mültecilerin sayısı ise şu an itibariyle 190 bin civarında. Bu kayıtlı mültecilerin ve kayıt dışı olan mültecilerin tahmini rakamı 1,5 milyonun üzerinde olduğu tahmin edilmekte. Şu anda bölgedeki en yüksek mülteciye ev sahipliği yapan ülke Türkiye durumunda" ifadelerini kullandı.
"TÜRKİYE’DE YAŞAYAN SURİYELİLERİN YÜZDE 80’İ KAYIT ALTINDA"
Suriye’den Türkiye’ye ve bölge ülkelerine giden mültecilerin bir takım sorunları olduğuna da dikkat çeken Yonca, "İlk olarak kayıt durumuna bakmamız gerekiyor. Kayıt gerçekten en önemli koruma aracı. Mülteciler kayıt olmadığı zaman kamu hizmetlerine ve haklarına ulaşamamaktalar. Dolayısıyla zor durumlara düşebiliyorlar. Aynı zamanda devlet açısından baktığınız zaman da kendi sınırları içerisindeki kişilerin kontrollü takibi çok önemli bir koruma mekanizması kayıt. Şu an için Suriyelilerin yüzden 80’ının kayıtlı olduğu görüyoruz. Ancak bunlar farklı sistemlerde yapıldı ve belirli bir düzen yoktu. Fakat son zamanlarda yabancılar şube kendi sistemi üzerinde tekrar bir kayıt yapmaya başladı. Burada tabi güzel bir uygulama. Kimliksiz Suriyelilerin aynı şekilde beyan esasını baz alarak kayıtları yapılabilmekte. Şu anda Suriyelilerin kayıtları yapıldığı zaman onlara yabancı tanıtım belgesi veriliyor. Fakat kişilerin hizmetlere erişimi açısından bu kartlara sahip olmaları çok önemli. Ocak ayı itibariyle beklentimiz Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün sisteminden kayıtlar alınacak" dedi.
"SURİYELİ MÜLTECİLERİN YÜZDE 53’ÜNÜ ÇOCUKLAR OLUŞTURUYOR"
Mülteci ailelerin çocuklarının korunmasının önemli olduğununa vurgu yapan Yonca, "Şu anda baktığımız ve gördüğümüz kadarıyla yapılan araştırmalar sonucunda Suriyeli mültecilerin yüzde 53’ünü çocuklar oluşturmakta. Bu baya yüksek bir rakam. Bu çocukların karşılaştıkları birçok sorun var. Bu sorunların en başında çocuk yaşta erken evlilik sorunu gelmekte. Türkiye’de çocuk yaşta evlilik oranı yüzde 4,5 oranında. Bu gerçekten ciddi bir rakam. Bildiğiniz gibi 18 yaşın altında Türkiye’de evlilik yasak fakat uygulamada büyük sıkıntılar ile karşılaşılmakta. BMMYK’nın bu konudaki girişimleri çocuk yaştaki çocukların evlenmesinin yasaklanmasına değil biraz da gizlenmesine sebep oldu. Bu konuda ciddi girişime ihtiyaç var. Eğitime erişim ve çocuk işçiliği ikisi birlikte bir kısır döngü oluşturan bir konu. Eğitim alamayan çocuklar ailelerini maddi olarak desteklemeleri için çalıştırılmakta. Özellikle kamp dışındaki çocukların eğitime erişimi büyük bir sıkıntı. Kamplardaki oran yüzde 80 civarında. Fakat kamp dışındaki çocuklara baktığınız zaman okula kayıt olan çocuklar sadece yüzde 14. Yani geriye kalan yüzde 86 çocuk okula gitmemekte. Bu tabi ki Suriye için kayıp bir nesil, kayıp bir gençlik yaratabilir" diye konuştu.