Koah’ın En Ölümcül Yanı: "bilinmezliği"

Türk Toraks Derneği Orta Karadeniz Şube Başkanı Doç. Dr. Oğuz Uzun, dünyada yarım milyara yakın, Türkiye’de ise yaklaşık 4.5 milyon insanın, KOAH’lı olduğunun farkında bile olmadan her geçen gün ölüme bir adım daha yaklaştığını söyledi.
19 Kasım “Dünya KOAH Günü” dolayısıyla açıklama yapan Doç. Dr. Oğuz Uzun, “Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), dünyada her yıl kanser ve HIV / AIDS kadar (3 milyonun üzerinde insan) can alıyor. Ölümcül hastalıklar içinde dünyada 4’ncü, Türkiye’de ise 3’ncü sırada. Ancak pek çok insan KOAH’a yakalandığını dahi bilmiyor. KOAH’lı hastaların dünyada yüzde 80, Türkiye’de ise yüzde 90’ı, hasta olduğunun farkında bile değil. Belirtileri, bir hastalıktan değil de ‘yaşlanma’ ya da ‘sigara kullanmadan’ kaynaklandığını sanıyorlar. Bu bilinmezlik nedeniyle dünyada yarım milyara yakın, ülkemizde ise yaklaşık 4,5 milyon insan, KOAH’lı olduğunun farkında bile olmadan her geçen gün ölüme bir adım daha yaklaşıyor. Diğer bir deyişle, KOAH’ın en ölümcül yanı: ‘bilinmezliği’ ” dedi.
“Dünya KOAH Günü”nün, bu “ölümcül tanınmazlık”ı ortadan kaldırmak amacıyla, 18 Kasım 2009 tarihinden bu yana tüm dünyada 50’nin üzerinde ülkede eş zamanlı olarak düzenlendiğini belirten Doç. Dr. Oğuz Uzun, “Türkiye’de de Türkiye Toraks Derneği, Sağlık Bakanlığı ile koordineli olarak ülke genelinde düzenledikleri çeşitli etkinliklerle, hekimlere, sağlık personeline ve vatandaşlara KOAH’la ilgili bilgiler aktarıyor, bilinçlendirme çalışmaları yürütüyor. Yarım milyar insan hasta olduğunu bilmeden ölüme yaklaşıyor” diye konuştu.
HER 5 YETİŞKİNDEN BİRİ KOAH’LI
Kronik obstrüktif akciğer hastalığının (KOAH), Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre dünyada kalp krizi, inme ve akut akciğer enfeksiyonlarından sonra en önemli 4’ncü ölüm nedeni olduğu bilgisini veren Uzun, “Kanserden daha fazla ve HIV/AIDS kadar ölüme yol açmaktadır. Tüm dünyada her yıl 3 milyonun üzerinde insan, KOAH nedeniyle hayatlarını kaybetmektedir. Sağlık Bakanlığı verilerine göre KOAH, Türkiye’de ise ölümcül hastalıklar arasında kalp krizi, inmeden sonra 3’ncü sırada yer almaktadır. Ülkemizde her yıl 26 binden fazla insan KOAH yüzünden ölmektedir. Yine tüm dünyada 600 milyonun üzerinde KOAH’lı bulunurken bunun yüzde 80’i yani yaklaşık yarım milyar kişi, hastalığının farkında değil. Bu oran Türkiye’de biraz daha fazla; KOAH’lıların yüzde 90’ı, yani yaklaşık 4,5 milyon kişi ölümcül hastalığını bilmeden yaşıyor. Oysa ülkemizde 40 yaş ve üzeri her 5 yetişkinden birinde KOAH bulunmaktadır” şeklinde konuştu.
EN HIZLI ARTAN, ANCAK EN AZ BİLİNEN HASTALIK
Türk Toraks Derneği Orta Karadeniz Şube Başkanı Doç. Dr. Oğuz Uzun şu bilgileri verdi: “KOAH, bu denli ölümcül ve önemli bir hastalık olmasına karşın, halen tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de ‘en az teşhis edilen ve en yetersiz tedavi edilen’, dolayısıyla kamuoyunun en az bildiği hastalıklar arasında yer alıyor. Son 30-40 yılın sağlık verilerine bakıldığında; diğer ölümcül hastalıklardaki azalmaya karşın (koroner arter hastalığından ölümler yüzde 59, inmeden ölümler yüzde 64 ve diğer kardiyovaskuler hastalıklardan ölümler yüzde 35 azaldı), aynı dönemde KOAH’tan ölümler ise yüzde 163 artmıştır. Bu artış; dünyadaki nüfus yapısındaki değişiklikler (yaşlı nüfusun artışı) ve sigara içme oranındaki yükselişten kaynaklanmaktadır. KOAH’la ilgili olarak sağlık personelinin dahi yaygın ve yeterli bilgiye sahip olmaması da, hastalığın ülkemizde ve tüm dünyadaki seyrini olumsuz etkilemektedir.”
BELİRTİLER “YAŞLANMA” YA DA “SİGARA”DAN ZANNEDİLİYOR
“Bununla birlikte, KOAH’ın erken tanısı da pek mümkün olmamaktadır. Zira öksürük, balgam ve efor sonrası solunum yetersizliği gibi sıradan belirtilerin, ‘yaşlanma’ ya da ‘sigara kullanımı’ndan kaynaklandığı zannedilip, herhangi bir doktora gidilmeyerek KOAH’ın ilerlemesi, yaygın bir durumdur. KOAH’ın, kişiyi doktora gitmek zorunda bırakan klinik belirtisi ‘uykuda solunum yetmezliği’ ise ancak akciğer fonksiyonlarının yüzde 50 azalmasından sonra ortaya çıkmaktadır. Oysa, öksüren, balgam çıkaran ve merdiven çıkarken ya da soyunup giyinirken dahi yorulanlar / nefessiz kalanların, KOAH şüphesi ile sağlık kuruluşlarına başvurmaları gerekmektedir.”
ALKOL MUAYENESİ KADAR BASİT BİR TEST
“Oysa alkol muayenesinden bile daha basit bir test ile birkaç dakika içinde KOAH’ın tespiti mümkün olmaktadır. Akciğer fonksiyonlarını test eden Spirometri; kişinin soluk verirken çıkarabildiği hava miktarını ve bunun için harcadığı süreyi ölçen basit, ağrısız bir test. Akciğer fonksiyonlarını ölçümleyebilmek için alkol testlerinde olduğu gibi bu cihazı kısa bir süre üflemek yeterli oluyor. 40 yaş üzeri sigara tiryakileri en riskli grup.”
KÖY KADINLARI DA KOAH RİSKİ TAŞIYOR
“KOAH’ta en büyük risk grubunu sigara tiryakileri oluşturuyor. 40 yaşın üzerinde bulunan ve uzun bir süre sigara kullanan yetişkinler, en çok KOAH riskini taşıyan grubu oluşturuyor. Sigara tiryakileri aynı zamanda çevrelerindeki pasif içicileri de KOAH riskine sokuyorlar. Bir diğer önemli risk grubu ise ev kadınları ve özellikle de köylü kadınlar. Zira kapalı ortamda, odun-kömür-çalı-çırpı-tezek gibi yakacaklarla yemek pişirmek, özellikle taşradaki ev kadınlarını ve aynı ortamda yaşayan diğer aile bireylerini de risk grubuna sokuyor. KOAH’a yakalanma açısından bir başka risk grubunu ise tozlu ve dumanlı ortamda çalışan işçiler oluşturuyor. Bunlarla birlikte, genetik yapı ile akciğer gelişimindeki bozukluklar da, KOAH’ın diğer nedenleri arasında yer alıyor.”