Türkiye’de Çay Tarımı

Doğu Karadeniz Bölgesi’nde 776 bin dekar alanda yaklaşık 204 bin üretici tarafından yılda ortalama 1 milyon 200 bin ton yaş çay yaprağı üretiliyor.
Doğu Karadeniz Bölgesi’nde 1017 yılından bu yana üretimi yapılan yaş çay, bölge ekonomisinin lokomotiflerinden bir tanesini oluşturuyor. Rize Ticaret Borsası verilerine göre; Türkiye Doğu Karadeniz Bölgesi’nde üretilen yaş çay yaprakları ile elde edilen yıllık yaklaşık 240 bin ton kuru çay üretimi ile dünyanın en büyük 6. çay üreticisi ülkesi arasında yer alıyor. Doğu Karadeniz Bölgesi’nde 776 bin dekar alanda yaklaşık 204 bin üretici tarafından yılda ortalama 1 milyon 200 bin ton yaş çay yaprağı üretiliyor. Bunun yanında yaklaşık 20 bin kişi çay sanayisinde istihdam ediliyor.
RİZE ÜRETİMDE LİDER
Doğu Karadeniz Bölgesi’nde, Artvin, Trabzon, Giresun, Rize ve Ordu illerinde çay üretimi yapılırken, Rize yüzde 65.6’lık oran ile lider konumunda. Artvin’de 85 bin 740 dekar alanda 19 bin 222 üretici tarafından çay tarımı yapılırken, Rize’de 497 bin 657 dekar alanda 123 bin 553 üretici, Trabzon’da 155 bin 67 dekar alanda 47 bin 424 üretici, Giresun’da 19 bin 679 dekar alanda 8 bin 968 üretici ve Ordu’da 114 dekar alanda 45 üretici yaş çay üretimi yapıyor.
Bölgede Çaykur’a ait 47 ve özel sektöre ait 228 çay fabrikası bulunuyor. Bu fabrikaların yüzde 85’lik bölümü ise Rize sınırları içerisinde yer alıyor.
1917 YILINDA BAŞLADI
Rize’de tarihsel verilere göre çay üretimi 1917’li yıllarda başladı. Rize Ticaret Borsası verilerine göre 1940 yılında çıkartılan 3788 Sayılı Çay Kanunu ile çay üretimi yaygınlaşmaya başladı. 1960-1965 yılları arasında çaylık alan 214 bin dekar ve üretici sayısı ise 100 bin’e ulaştı. İlk çay fabrikası ile 1947 yılında Rize’de Merkez Çay Fabrikası adında kuruldu.
1971 yılında bir kamu iktisadi teşebbüsü olan Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü kuruldu. 1973 yılında kurulan yeni fabrikalar ile çay fabrikası sayısı 32’ye yükseltildi. 1999’da Çaykur’un yaş çay işleme fabrikası 46’ya ulaştı. 1984 yılında çay sektöründe monopolün kaldırılmasıyla birlikte özel sektörün de tedarik, işleme ve pazarlama faaliyetlerinde bulunması serbest bırakıldı.